PATOLOJİK OYUN OYNAMA
PATOLOJİK OYUN OYNAMA
Kumar oynama; basit bir heyecan arayışından, elindekilerini kaybetmeye kadar giden toplumsal ve bireysel bir sorun olarak ortaya çıkan bir olgudur.
Patolojik kumar oynama, kişinin maddi, sosyal, ailesel, mesleki önemli kayıplara yol açmasına rağmen, sürekli ve tekrarlayan kumar oynama davranışıdır. Temel özellik ise sürekli olarak kaybettiklerini yeniden kazanmak için kumar oynama ve gerekli maddi gücü sağlamak için kanunsuz yollara sapmadır.
Kumarın tarihi insanlık kadar eskidir. Tarih öncesi çağlarda insanların ve hayvanların güçleri hakkında bahse girildiğine dair bilgiler vardır. Mısır, Çin, Hindistan gibi birçok medeniyette eski dönemlerde kumar oynadığına dair bulgular vardır. Günümüzde ise kumar araçları çeşitlenmiş, internet aracılığı ile evlere kadar ve her yaşa ulaşmıştır.
Tanı ölçütleri(DSM-IV-TR):
1.Kumar oynama üzerine aşırı kafa yorar.
2.İstediği heyecanı duymak için giderek artan miktarda para ile kumar oynama gereksinimi duyar.
3.Bir çok kez başarısızlık ile sonuçlanan, kumar oynamayı kontrol altına alma, azaltma ya da bırakma çabası olmuştur.
4.Kumar oynamayı azaltma ya da girişiminde bulunurken huzursuzdur.
5.Sorunlarından kaçmak için(çaresizlik, suçluluk, anksiyete, depresyon vb.) ya da kurtulmak için kumar oynar.
6.Para ile kumar oynayıp kaybetmesinin ardından bir başka bir gün kaybettiklerini yerine koymak için sıklıkla geri gelir.
7.Ne denli kumar oynadığını saklamak için aile üyelerine, terapistine ya da başkalarına yalan söyler.
8.Kumar oynamak için gerekli parayı bulmak için sahtekarlık, dolandırıcılık, hırsızlık, zimmetine para geçirme gibi yasa dışı eylemlerde bulunur.
9.Kumar oynama yüzünden önemli bir ilişkisini, işini ya da eğitimi ile yada mesleğine başarı kazanması ile ilgili bir fırsatı tehlikeye atar yada kaybeder.
10.Kumar oynama nedeni ile içine düştüğü korkunç parasal durumdan kurtulmak için para sağlamak üzere başkalarına güvenir.
Kimler risk altıdadır:
Patolojik kumar oynama bireysel ve sosyal önemli yıkıma yol açtığı için risk gruplarının tanımlanması önemlidir. Yaş risk etmenleri arasında öneli bir yer tutmaktadır. Gençler arasında kumar oynama alışkanlığı yaygındır. Erkek cinsiyet, kumar içerikli oyunlara kolay ulaşabilme, duyusal algılama özellikleri(hızlı ve sesli makinelerden hoşlanma), genetik özellikler, alkol ve madde kötüye kullanımı, yasa dışı davranış öyküsü, çeşitli psikiyatrik bozuklukları bulunması, sorunlar ile başa çıkma gücünün düşük olması, işsizlik, yüksek refah düzeyi risk faktörleri arasında sayılabilir.
Diğer bir risk grubu gurubu ise yaşlılardır. Yaşlılar yalnızlıktan kurtulma, yeni arkadaşlar edinme, zaman geçirme, eğlenme amacı ile kumarı kullanmaktadırlar.
Patolojik kumar oynama depresyon, bipolar bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk, alkol ve madde kötüye kullanımı, kişilik bozuklukları, psikotik bozukluk, dikkat bozuklukları, nörolojik bozuklukluklarla sıklıkla bir arada bulunur.
Niçin ortaya çıkmaktadır:
Bu konuda değişik yaklaşımlar vardır:
1.Biyolojik Yaklaşımlar
Beynin bazı bölgelerinin anormal çalışması ve bazı maddelerin(Dopamin, opioid sistem, serotonin vb) düzeylerinin normal olmaması suçlanmıştır.
Anne babalarda patolojik kumar oynama alışkanlığının bulunması çocuklarda da bu durumun daha yüksek oranda bulunması genetiğin etkili olabileceğini düşündürmektedir.
2.Psikososyal Yaklaşımlar:
Dinamik Teori:
Dinamik açıdan patolojik kumar oynama değişik amaçlara hizmet etmektedir. Bağımsızlık duygusu, güçsüzlüğün inkar edilmesi, küçük yaşlarda anne baba yoksunluğu, kabul görme, onaylanma gibi amaçları olabilir. Freud’ a göre ise erkeğin babası ile yarışma , sevgi nefret ilişkisi, onaylanma ihtiyacına aracılık eden bir durumdur. Babaya karşı olan zıt duyguların bir sonucu olarak kaybederek kendini cezalandırma isteği vardır.
Bilişsel Yaklaşım:
Kumarbazlar kendilerinde özel yeteneklerin olduğunu bu yetenekler sayesinde kazanacaklarını düşünürler. Bu düşünce sayesinde kumar alışkanlığı kazanıldığı düşünülür.
Kişisel özellikler yaklaşımı:
Son zamanlarda yapılan çalışmalarda patolojik kumar oynama tanısı olan kişilerin normal
Zeka, görsel ve uzaysal yeteneklere sahip olmalarına rağmen yaptıkları hatayı göremediklerini tespit edilmiştir. Bu kişilerin konsantransyon ve bellek işlevlerinde kötü performans sergiledikleri bulunmuştur. Patolojik kumar oynamada kişilerin yaptıklarının sonuçlarını hemen almak gibi bir patolojileri mevcuttur. Beklemeye tahammülleri yoktur. Sonucun ne olduğundan çok bir an önce sonuç almak önemlidir.
Kültürel etkiler:
Kültürel inanç ve değerler çeşitli şekilde yeni kuşaklara geçerler. Sosyal öğrenme ile bireyler gözlemledikleri davranışları örnek alabilir ve bunları uygulayabilir. Anne-babaları kumar oynayan çocuklarda kumar oynama alışkanlığının yüksek olduğu bulunmuştur. Kumar oynama davranışının aile tarafından onaylanması ve tolerans gösterilmesi alışkanlığın gelişmesinde rol oynayabilir.
Sonuçta neler olur?
Düzelmeler ve tekrarlamalar devam edip gider. Ama çoğunlukta kumar oynanmadan geçen süreler oldukça azdır. Kumar oynamaya neden olan olaylar incelendiğinde; kazanma konusunda iyimser düşünceler, para kazanmaya ihtiyacı olma, heyecan arama, sıkıntı ve olumsuz düşüncelerle mücadele etme, sosyalleşme ihtiyacı ön plandadır.
Patolojik kumar oynama yasal, sosyal, ailesel sonuçlarından dolayı bir halk sağlığı sorunudur. Kumar oynamak için para bulmak amacı ile suç işleme, aşırı borçlanma, hapis cezası, boşanmalar, iş kayıpları sık rastlanan sosyal problemlerdir.
Tedavide neler yapılır:
Biyolojik tedavi yaklaşımları:
Andidepresanlar, opioid antogonistleri, duygudurum düzenleyiciler, antipsikotikler tedavide kullanılabilir.
Psikososyal tedavi yaklaşımları:
Psikodinamik terapiler.
Bilişsel davranışçı terapiler.
Kendi kendine yardım programları.
Grup terapisi.
Çift terapisi.
Psikiyatrist Dr.Necati Çobanoğlu.
